İslam’da kurban ibadeti yalnızca Kurban Bayramı’na özgü bir ibadet değildir. Farklı zamanlarda ve çeşitli niyetlerle de kurban kesmek mümkündür. Sadaka kurbanı ve akika kurbanı da bu anlamda en çok merak edilen gönüllülük esaslı iki kurban türüdür. Her ikisi de Allah rızası için kesilmekle beraber niyet, zamanlama ve dini hüküm açısından önemli farklar taşır. Bu yazıda, sadaka kurbanı ile akika kurbanı arasındaki farkları detaylarıyla ele alacağız.

Sadaka Kurbanı Nedir?

Sadaka kurbanı, bir kişinin Allah rızasını gözeterek, tamamen gönüllü olarak kestiği kurbandır. Farz veya vacip değildir. Kişi kendi isteğiyle; bir hastalıktan kurtulma, şükretme, bir hayırda bulunma veya ihtiyaç sahiplerine et ulaştırma gibi maksatlarla sadaka kurbanı kesebilir.

Genel itibarıyla sadaka kurbanı niyetleri:

• Allah’a şükretmek,
• Bir musibetten korunmak,
• Şifa bulmak için dua niyetiyle,
• Hayır işlemek ve insanlara yardım etmek.

Sadaka kurbanı, yılın herhangi bir zamanında kesilebilir ve kişi kendisi için ya da bir başkası adına bu ibadeti yerine getirebilir.

Akika Kurbanı Nedir?

Akika kurbanı, bir çocuğun doğumunun yedinci günü veya daha sonra yahut da saçının ilk kesilişinde kesilen bir kurban türüdür. Allah’a şükretme niyetiyle kesilmektedir. Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) bu uygulamayı bizzat yerine getirmesi nedeniyle sünnet-i müekkede olarak kabul edilir. Bu, yapılması güçlü şekilde tavsiye edilen ama zorunlu olmayan bir ibadettir.

Amaçları şunlardır:

• Çocuğun doğumuna şükretmek,
• Onu kötülüklerden koruması için Allah’a dua etmek,
• Aileye verilen nimeti paylaşmak.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.), çocukları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin için akika kurbanı kesmiş, bir hadisinde de şöyle buyurmuştur: “Her çocuk (doğumunun) yedinci gününde kendisi için kesilecek akika kurbanı karşılığında bir rehine gibidir. Akika kurbanı kesildikten sonra çocuğun başı tıraş edilir ve ona isim verilir.” (Ebû Dâvûd, Edâhî, 20-21)

Aralarındaki Temel Farklar

Uygulamadaki Detaylar

Akika kurbanı kesilirken şu adımlar takip edilir:

• Çocuğa isim verilir,
• Saçı tıraş edilerek ağırlığınca sadaka verilir,
• Kurban eti komşulara ve fakirlere dağıtılır.

Sadaka kurbanı ise daha esnek bir sürece sahiptir. Niyetle birlikte kişi dilediği zaman, dilediği miktarda hayvan kesebilir. Hayvanlar diğer kurbanlıklarda söz konusu olduğu gibi kesim için gerekli şartları taşımalıdır (yaş, sağlık vb.). Kesimden sonra et, ihtiyaç sahiplerine, komşulara ya da aile bireylerine dağıtılabilir.

Günümüzde Uygulama Şekilleri

Modern dönemde, sadaka ve akika kurbanlarının kesimi çoğu zaman yardım kuruluşları aracılığıyla gerçekleşmektedir. Bu yöntem sayesinde, uzak bölgelerdeki ihtiyaç sahiplerine de ulaşmak mümkün olur. Böylelikle bu iki ibadet sınırlı bir muhitte kalmayıp dalga dalga büyüyen bir iyilik hareketine de öncülük teşkil eder.

Kurban vekaleti verilirken yapılırken dikkat edilmesi gerekenler:

• Güvenilir bir vakıf ya da dernek seçilmeli,
• Kesim İslami usullere göre yapılmalı,
• Vekalet doğru ve açık bir şekilde verilmeli,
• Kesimin yapıldığına dair bilgi veya belge talep edilmelidir.

Benzerlikler

Her ne kadar iki kurban farklı amaçlara hizmet etse de şu benzerlikleri taşırlar:

• Her ikisi de Allah rızası için kesilir,
• Kurbanlık hayvanların İslam’a uygun şartlara sahip olması gerekir,
• Etler dağıtılarak ihtiyaç sahiplerine ulaştırılır,
• Kesim sırasında besmele çekmek şarttır.

Sadaka kurbanı ve akika kurbanı, İslam’ın paylaşma, şükretme ve yardımseverlik ilkelerinin kıymetli birer örneğidir. Sadaka kurbanı, kişinin içinden geldiği zaman yapabileceği bir hayır iken; akika kurbanı, çocuk nimetine karşı yapılan bir şükür ifadesidir. İkisi de toplumsal dayanışmayı artırır, bireyi manevi olarak Allah’a yaklaştırır. Hangi tür olursa olsun, kurban kesimi bilinçli yapıldığında sadece bir ibadet değil; aynı zamanda anlamlı bir sosyal dayanışma aracı hâline gelir.